“Yapay Zekâ ile Terapi: Toplumsal Bir Tehdit”

Adli Bilimciler Derneği (ADBİD) Başkanı Prof. Dr. İ. Hamit Hancı ve ADBİD Adli Yöneylem Araştırmaları Komisyonu Başkanı Av. Dr. Alp Aslan, yapay zekâ destekli “terapi” uygulamalarının etik, hukuki ve halk sağlığı açısından ciddi tehlikeler barındırdığı konusunda kamuoyunu uyardı.

“İnsani Etik Standartlardan Yoksun Sistemler Tehlike Yaratıyor”

ADBİD tarafından yapılan açıklamada, psikolojik ve psikiyatrik destek hizmetlerine erişimde yaşanan zorlukların, bireyleri yapay zekâ tabanlı sohbet robotlarına yönlendirdiği belirtildi. Ancak bu sistemlerin “insanı anlıyormuş” izlenimi yaratarak duygusal manipülasyona neden olduğu vurgulandı.

“Gerçek terapistler etik kurallar ve denetimle çalışırken, yapay zekâ sadece veriye dayalı tahminlerde bulunur. Bu durum, kullanıcıyı tehlikeli davranışlara yönlendirebiliyor,” ifadelerine yer verildi. ABD ve Avrupa’da, yapay zekâ ile gerçekleştirilen ‘terapi görüşmeleri’ sonrası intihar vakalarının bildirildiğine dikkat çekildi.

ADBİD, bu tür uygulamaların “sanal yakınlık” hissiyle kullanıcıların profesyonel destek arayışını geciktirdiğini ve kişisel verilerin ticari şirketlerin eline geçmesiyle mahremiyet ihlalleri doğurduğunu belirtti.

Hukuki Boşluk ve Denetim Eksikliği

Açıklamada, Türkiye dâhil birçok ülkede yapay zekâ destekli terapi uygulamalarının yasal bir çerçevesinin bulunmadığı vurgulandı. Bu durumun, yanlış yönlendirmeler sonucu oluşan zararlarda ciddi bir sorumluluk boşluğu yarattığına dikkat çekildi.

“Yapay zekâ sistemleri sağlık hizmeti niteliği taşımasına rağmen ruhsatlandırılmıyor, etik kurullarca denetlenmiyor. Bu da yaşam hakkı ve kişisel verilerin korunması açısından büyük bir risk,” denildi.

Halk Sağlığına Yönelik Tehlike

ADBİD, yapay zekâ tabanlı terapilerin bireylerde sahte güven duygusu oluşturduğunu, bunun da depresyon ve intihar oranlarında artışa yol açabileceğini belirtti. Özellikle gençlerin “duygusal arkadaşlık” ilişkileri kurarak sosyal izolasyona sürüklendiği ifade edildi.

Kriz durumlarında yapay zekâ sistemlerinin yanlış yanıtlar verebildiği, bu nedenle ruh sağlığı desteği sunmalarının halk sağlığı tehdidi haline geldiği vurgulandı.

Yapılandırılmış Çağrılar ve Öneriler

Adli Bilimciler Derneği açıklamasında yasa yapıcılara, sağlık profesyonellerine, kamuoyuna ve medya kuruluşlarına yönelik öneriler sıralandı:

• Yapay zekâ destekli psikolojik uygulamalar için bağımsız denetim ve sertifikasyon zorunluluğu getirilmesi,

• Şirketlere hukuki sorumluluk yüklenmesi ve 13 yaş altı erişimin engellenmesi,

• Sağlık profesyonellerinin etik farkındalık oluşturması,

• Medya kuruluşlarının sansasyonel değil bilimsel içeriklerle toplumu bilgilendirmesi istendi.

“Ruh Sağlığı Algoritmalara Teslim Edilmemeli”

Açıklamanın sonunda, yapay zekânın denetimli ve etik sınırlar içinde faydalı bir destek aracı olabileceği, ancak kontrolsüz kullanımın insan yaşamını tehdit eden bir riske dönüştüğü ifade edildi.

Adli Bilimciler Derneği, “Ruh sağlığının algoritmalara teslim edilmemesi gerektiğini, etik ve bilimsel sorumluluk bilinciyle kamuoyuna saygıyla duyururuz,” ifadeleriyle açıklamasını tamamladı.