Lüleburgaz’da onlardan başka yok!

Lüleburgaz’ın bereketli topraklarında yetişen safran, her bir mor çiçeğiyle emeğin, sabrın ve doğanın zarafetini temsil ediyor. Nurcan Araç’ın sözleriyle:

“Safran küçük ama etkisi büyük. Bu çiçeğin ömrü 1 gün ama faydası ömür boyu.”

Trakya’da yetişen nadir ürünlerden biri olan safranı, Nurcan ve Hasan Araç çifti titizlikle üretip bölgeye değer katıyor. Lüleburgaz’daki tek üretici onlar. Kendileriyle gerçekleştirdiğimiz röportajda, safranın zahmetli üretim sürecinden, böcek ve çevresel etkenlere karşı aldıkları önlemlere, üretimdeki yenilikçi yaklaşımlarından işin ailece yürütülmesinin verdiği mutluluğa kadar birçok konuyu konuştuk. Küçücük bir çiçeğin ardındaki büyük emeği ve bölge için önemini anlattıkları bu sohbet, safranın neden bu kadar değerli olduğunu gözler önüne seriyor.

1-Kendinizi tanıtır mısınız?

Ben Nurcan Araç. 46 yaşındayım. Lüleburgaz Lisesi’nden mezunum. Mezunların çoğu zaten pek çok farklı iş koluyla uğraşır. Aylak gezeni görmeniz imkansız diyebilirim. Yükseköğrenimi de Trakya Üniversitesi bahçe bitkileri bölümünde yaptım. Şuan da ziraat mühendisiyim. Daha önceden petrollerde peyzaj birimi sorumlusuydum. Bahçeyle iç içe olmayı çok seviyorum. Bu işi hem iş hem de hobi olarak yapıyorum. Bu iş dışında kendimi teknolojik alanda mevcut bilgilerime ek olarak geliştirmek için Lüleburgaz Halk Eğitim Merkezi’nde bilgisayar işletmenliği kursuna gidiyorum. Eşim Hasan Araç ile beraber tıbbi aromatik bitki yetiştirme kursunu da bitirip sertifikasını aldık.

Eşim 49 yaşında. Belediyede güvenlik görevlisi. Daha önceden ufak tefek bahçe işleriyle kişisel olarak ilgileniyordu ama benim aromatik bitkilerden olan safrana merak sarmamla ilk defa böyle bir işe girişti.

2- Safran nedir? Sağlık açısından faydaları nelerdir?

Safran, Crocus sativus adlı mor çiçekli bir bitkiden elde edilen, dünyanın en değerli baharatıdır.

Çiçeğin ortasında yer alan üç adet kırmızı tepecik (stigma) elle toplanır ve kurutularak safran haline getirilir. Bu kırmızı ipliksi kısımlar yemeklere altın sarısı renk, hoş koku ve hafif acımsı bir tat verir.

Hücre yenilenmesine, ruh hali ve depresyona, bağışıklığa, kalp ve damar sağlığına, uyku problemi yaşayanlara, hafıza sıkıntısı çekenlere, kadın hastalıklarına, migrene, göz sağlığına iyi gelir. Kilo vermede, kolesterol ve trigliserid seviyelerinin düzenli olmasında faydalıdır.

3-Üretimi nasıl oluyor?

Üretim soğanla oluyor. Soğanlı bir bitki safran. Yüksek tümseklerde yetişiyor. Ağustos ayının başında başlıyor, Eylül ayının 15’ine kadar dikimi yapılıyor. Hasadı dikimden 1 ay sonra yapılmakta. Hasat 30-45 gün arası sürüyor. Çiçekleri sabah erkenden toplamak zorundayız. 1 gün bile geç toplanırsa ölüyor. Bu çiçeğin ömrü 1 gün ama faydası ömür boyu.

Toplanan çiçekleri dişi organları (kırmızı stigma) ayrılarak kurutuluyor. Kurutulduktan sonra satışa hazır oluyor. Özel bir kurutma yöntemi yok. Oda sıcaklığında kuruyor. Safran küçük, narin bir bitki. Bu yüzden açık alanda uzun süre kalmasına taraftar değiliz. Çünkü hem gıda sektöründe kullanılıyor hem de dış etkenlere karşı çok hassas. Özellikle böcekler, rüzgâr ve nem gibi faktörler safranın kalitesini olumsuz etkileyebiliyor.

4-Bitkiyi dış etkenlerden nasıl koruyorsunuz?

Üretimde koruma çok önemli. Köstebek gibi canlıların zararını önlemek için yataklama sistemiyle üretim yapıyorum. Bu sistem, bitkinin hem toprakla hem de dış etkenlerle daha güvenli bir şekilde buluşmasını sağlıyor. Ayrıca katlı üretim sistemine de geçmeyi planlıyorum. Kendimi bu alanda sürekli deniyorum, yeni yöntemler öğreniyor ve üretimi geliştirmek için çaba gösteriyorum. Safran üretimi sabır ve özen gerektiriyor, ben de her adımda hem bitkiye hem de emeğime sahip çıkıyorum.

5-Hangi alanlarda kullanılır?

Safran bizim için sadece bir bitki değil, her alanda değer bulan özel bir emek ürünü. En çok baharat olarak biliniyor ama aslında kullanım alanı oldukça geniş. Dondurmadan tatlılara, parfümlerden ilaç ve kozmetik ürünlerine kadar pek çok sektörde yer alıyor. Gıda ürünlerinde ve çaylarda kendine has rengi ve aromasıyla fark yaratıyor, doğal boya sanayinde ise sağlıklı ve canlı renkler elde etmek için tercih ediliyor. Küçücük bir çiçekten çıkan bu kırmızı iplikler, hem sofralara lezzet ve renk katıyor hem de farklı alanlarda doğallığın ve emeğin simgesi oluyor.

6-Neden safran üretimini tercih ettiniz?

Nadir şeyleri severim ve bu işi internette gördüğümde hemen ilgimi çekti. Bunu yapan çok az kişi vardı ve ben de bu işin sürdürülebilir bir şekilde devam etmesi gerektiğini düşündüm, bu yüzden girişimde bulundum. Çiçeği ilk kez kokladığımda, o eşsiz koku bana ‘işte bu benim işim’ dedirtti. Herkes bu işi yapabilir ama herkes sürdürülebilirlik ve sabır konusunda aynı özeni gösteremez; işin en önemli kısmı da aslında bu sabır ve özen.

Safran, getirisi güzel ve kuraklığa dayanıklı bir bitki. Bu özellikleri sayesinde hem ekonomik olarak hem de tarımsal açıdan avantajlı bir ürün. Ayrıca ailemle vakit geçirmeyi sevdiğim için, birlikte çalışabileceğimiz bir iş olması benim için büyük bir artıydı. Bu işi yaparken hem ailece vakit geçirebiliyor hem de emeğimizin karşılığını alabiliyoruz.

Trakya’da bu işi yapan çok az kişi var ve biz de bölgenin bundan eksik kalmaması gerektiğini düşündük. Bu yüzden öncü olmayı, hem üretimimizi hem de bölgemizde safranın bilinirliğini artırmayı hedefledik. Bu iş sadece bir gelir kaynağı değil, aynı zamanda sabır, emek ve tutkuyu bir araya getiren bir yaşam biçimi haline geldi.

7- Bu işe girişmek isteyenler ne yapmalı?

Benim bitkiler konusunda mesleğimden gelen bir tecrübem var ve bu şekilde işe giriştim. Eşimde bana çok destek oluyor beraber bunu beraber başarıyoruz.

Bu işi girişmek isteyenler bize ulaşabilirler. Bu konuda tecrübelerimiz ve bilgi birikimlerimizi paylaşabiliriz. Vaktimiz oldukça bahçemiz gezdirebiliriz. Toplama konusunda çiçeklerin durumuna göre pratik olarak öğretebiliriz.

8- Safran fiyatları nedir?

Safran, nadir ve zahmetli üretimi nedeniyle oldukça yüksek bir değere sahip. Gram fiyatı 600 ila 1.200 TL arasında değişiyor. Bu da kilosunu yaklaşık 600.000 TL yapıyor. Yeni fiyatlar resmen açıklandı ve özellikle kaliteli safran için talebin yüksek olduğu dönemlerde fiyatlar bu aralıkta seyrediyor.

Safranın yüksek fiyatının temel nedeni, 1 kilogram safran elde etmek için yaklaşık 150.000 çiçek toplamak zorunda olunması ve hasadın tamamen elle yapılmasıdır. Bu zahmetli süreç, hem ürünün değerini hem de kıymetini artırıyor.