Fransa’da iken seçim döneminde dillendirilen Avrupa halkının aç kaldığı ve marketlerin bomboş olduğu iddiası aklıma geldi. İlk bulduğum markete girdim. Market rafları doluydu ve aradığımız harşeyi bulabildik. İç siyasete dönük bu argüman çok ta önemli değil ama ekmek ekonomisi önemli.
Açıklayalım.
Türkiye’de asgari ücretli bir kişi bir saat çalışması karşılığında 54,81 kuruş alıyor. Bunun ekmek değeri karşılığı 7,3 ekmek. ( Ekmek halihazırda 7.5 TL)
Fransa’da asgari ücretlinin saat ücreti 10 euro, ekmek değeri karşılığı 8.33. Yani Fransa’da çalışan bir işçi saat ücreti ile bize gore sadece 1 ekmek daha fazla alıyor. (Ekmek Fransa’da hali hazırda 1.20 euro , bize gore gramajı az daha hallice )
Oysa 1 euro’nun 30 lira olduğu bir zamanda asgari ücretleri Türk parasına uyarladığımızda, Fransız’ın bizimkilere gore ‘ 32 fazla ekmek’ olması gerekiyor.
Alamıyor çünkü dünyayı yönetenler ülke ekonomilerinde yoksullara ait bölümü ‘ekmek ‘ fiyatları ile idare ediyorlar.
Ne Fransa’da ekmek pahalı ne de Türkiye’de ucuz. ( Aslında ekmeğin para ile satılıyor olması da bir başka kabus. )
Asgari ücret temelinde batı ülkelerindekiler bir tık fazla ekmek alabilse de, sanal bir değişim aracı olan para bazındaki gerçekliklerle, bu durum örtüşmüyor. Benzer fiyatlamalar ve kıyaslamalar ada Avrupası hariç her ülkede neredeyse aynı.
Ama ekmek görmezden gelinip süt yumurta et tavuk ya da diğer tüketim ürünlerine yatay geçiş yapıldığında çarşı karışıyor.
Tavukla ilerleyelim. Türkiyede kızarmış tam tavuk almak isteyen işçi bunun karşılığında 4 saatini işverene satıyor. Oysa Fransa’da 50 dakikalık bir emek satışı kızrmış bütün tavuğu masaya koyuveriyor. (Fransa’da kızarmış bütün tavuk 8,50 euro )
Ekmekte yüzde 15 olan alım gücü farkı , kızarmış tavukta birdenbire yüzde 300’e fırlıyor.
Fransız’ın kızarmış tavuğu nerede yediğinin bir önemi yok. Fransa’da da yese, Türkiye’de de yese 50 dakikası heba oluyor.
Türk asgari ücretli ise bırakın Fransa’yı, Türkiye’de bile kızarmış tavuğu uzaktan izliyor.
Sanki biraz karışık gibi di mi?
Amacım kafa karıştırmak ya da eleştirmek değil. Sadece neredeyse dünyanın tamamında asgari ücretle çalışanların aldıklar ücretl,e birbirine çok yakın ekmek alabilmelerinin nedenini sorguluyorum.
Peki neden ?
Sofraya dünyanın her yerinde farklı yemekler koyabilirsiniz. Sofranın değişmeyen tek unsuru ekmektir. Kimi az yer kimi çok yer ama herkes yer.
Yani ‘ekmek ‘ insan için en görünen şeydir !
Ve kapitalizm ‘görünenin arkasındakilerle ‘ yönetir dünyayı.
Biz de yeriz !