Tiroit Hastalıkları

Diyetisyen Zeynep Yaren Alagöz yazdı...

Tiroit hastalıkları, tiroit bezinin (boynun ön kısmında yer alan küçük bez) hormon üretiminde meydana gelen bozukluklardan kaynaklanır. Bu hormonlar metabolizma hızını, enerjiseviyesini, vücut ısısını ve dah  a birçok sistemi düzenler. Tiroit bozukluklarında doğru beslenme, semptomları yönetmek ve tedaviye destek olmak açısından büyük önem taşır.

Başlıca Tiroit Hastalıkları ve Beslenme Yaklaşımları

1. Hipotiroidi (Tiroit Yetmezliği)

Tanım: Tiroit hormonlarının az salgılanması durumudur.

Belirtiler: Yorgunluk, kilo alımı, kabızlık, soğuk intoleransı, depresyon, kuru cilt, saç dökülmesi.

Beslenme Önerileri:

•İyot: Tiroit hormonları için gereklidir ama fazla iyot Hashimoto’yu kötüleştirebilir. İyot eksikliği varsa iyotlu tuz kullanılabilir.

•Selenyum: Tiroit hormon dönüşümünde görevli. (Brezilya cevizi, yumurta, ay çekirdeği)

•Çinko: Hormon üretimini destekler. (Et, deniz ürünleri, kabak çekirdeği)

•B12 ve D vitamini: Eksikliği yaygındır, ölçümle desteklenmeli.

•Goitrojen içeren besinler (çiğ brokoli, lahana, karnabahar vb.): Fazla ve çiğ tüketimden kaçınılmalı, pişirerek tüketilebilir.

•Glutensiz beslenme: Hashimoto tiroiditinde bazı bireylerde semptomları hafifletebilir.

•Lifli gıdalar: Kabızlığa karşı çözüm sunar.

Kaçınılması Gerekenler:

•Yüksek şekerli ve işlenmiş gıdalar

•Fazla kafein

•Aşırı soya ürünleri (özellikle ilaç alımından 4 saat öncesi-sonrası)

Hashimoto Tiroiditi (Otoimmün Hipotiroidi)

Tanım: Bağışıklık sisteminin tiroit bezine saldırması sonucu gelişen kronik iltihabi bir hastalıktır.

Belirtiler: Hipotiroidiye benzer, ek olarak boğazda baskı hissi, ruh hali değişimleri görülebilir.

Beslenme Önerileri:

•Glutensiz diyet: Hashimoto hastalarında gluten, bağışıklık sistemini daha da tetikleyebilir.

•Anti-inflamatuar beslenme: Taze sebze-meyve, omega-3 yağ asitleri (balık, ceviz, keten tohumu).

•Bağırsak sağlığı odaklı beslenme: Fermente gıdalar, prebiyotikler.

•Süt ürünleri: Laktoz intoleransı gelişebilir, bireysel toleransa göre sınırlanmalı.

3. Hipertiroidi (Tiroit Fazla Çalışması)

Tanım: Tiroit hormonlarının aşırı üretimidir.

Belirtiler: Hızlı kalp atışı, kilo kaybı, sinirlilik, sıcak basması, ishal.

Beslenme Önerileri:

•Kalori ve protein artırımı: Hızlı metabolizma nedeniyle kilo kaybı yaygındır.

•Antioksidanlar: Serbest radikal oluşumu artar; C ve E vitamini, beta-karoten içeren gıdalar tüketilmeli.

•Kalsiyum ve D vitamini: Kemik erimesi riski artar, süt ürünleri ve güneş ışığı desteklenmeli.

•Yüksek iyotlu besinler azaltılmalı: Deniz ürünleri, iyotlu tuz sınırlandırılmalı.

Kaçınılması Gerekenler:

•Kafein (anksiyeteyi tetikleyebilir)

•Aşırı iyot içeren besinler

•Baharatlı gıdalar

4. Graves Hastalığı (Otoimmün Hipertiroidi)

Tanım: Bağışıklık sistemi tiroit bezini aşırı çalıştırır.

Beslenme: Hipertiroidi ile aynıdır. Ayrıca gözlerde belirgin şikâyet varsa A vitamini (havuç, kabak) ile göz sağlığı desteklenir.

5. Guatr

Tanım: Tiroit bezinin büyümesidir. Hipotiroidi, iyot eksikliği, Hashimoto gibi nedenlere bağlı olabilir.

Beslenme:

•İyot alımı bireysel düzeye göre ayarlanmalı.

•Selenyum, çinko, omega-3 gibi antioksidanlar desteklenmeli.

•Pişmiş turpgiller tercih edilmeli (çiğ değil).

Genel Beslenme İpuçları (Tiroit Hastaları İçin)

•İlaçla yiyecek etkileşimine dikkat: Levotiroksin (Euthyrox vb.), kahvaltıdan en az 30-60 dk önce aç karna alınmalı.

•Dengeli bir diyet, düzenli uyku ve stres kontrolü tiroit sağlığında belirleyicidir.

•Takviye kullanımı için mutlaka doktor ve diyetisyenle görüşülmeli.