BM'nin Afganistan raporunda, Taliban'ın kadın ve kız çocuklarına yönelik muamelesinin "insanlığa karşı suç teşkil edebileceği" uyarısı yapıldı.
Afganistan'da üniversiteler kız öğrenciler olmadan yeni eğitim ve öğretim dönemine başlarken, Birleşmiş Milletler (BM), ülkedeki insan hakları ihlallerine dikkat çeken bir rapor hazırladı.
Afganistan raporunda, Taliban'ın kadın ve kız çocuklarına yönelik muamelesinin "insanlığa karşı suç teşkil edebileceği" uyarısı yapıldı.
BM Afganistan İnsan Hakları Özel Raportörü, Temmuz-Aralık 2022 dönemini kapsayan raporu, Cenevre'deki İnsan Hakları Konseyi'nde sundu.
Rapor da, "Taliban'ın kadın ve kız çocuklarına yönelik muamelesinin insanlığa karşı işlenen bir suç olan toplumsal cinsiyet zulmü anlamına gelebileceği" kaydedildi.
Uluslararası toplum, Afganistan'da 2021'de iktidara gelen Taliban'ın, kadınların lise ve üniversiteye gidebilmeleri de dahil olmak üzere özgürlüklerini ve haklarını büyük ölçüde kısıtladığı eleştirisini yapıyor.
Raporda, "Taliban'ın politikası, kadınların ve kız çocuklarının insan haklarını reddetmek ve onları kamusal yaşamdan silmektir" denilmektedir.
İnsan Hakları Konseyi'nin Taliban'a güçlü mesaj verilmesi gerektiği belirten raporda, "Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik kısıtlamalar, tüm nüfus üzerinde yıkıcı ve uzun vadeli bir etkiye sahip. Bu cinsiyet ayrımcılığıyla eşdeğerdir" ifadeleri kullanıldı.
Taliban daha önce, kadın haklarına saygı duyduklarını ve gelecekte kız çocukları için belirli koşullar oluşturduktan sonra okul açmayı planladıklarını söylemişti.
Üniversiteler kız öğrenciler olmadan eğitime başladı
Bu arada Afganistan genelinde kış ayları nedeniyle derslere ara verilen üniversiteler kız öğrenciler olmadan yeni eğitim ve öğretim dönemine başladı.
Taliban geçici hükümetinin Yüksek Eğitim Bakanlığından yapılan açıklamada, tüm üniversitelerin bugünden itibaren eğitime başladığı duyuruldu.
Böylece aralık ayında, Taliban geçici hükümetinin kız öğrencilerin üniversitelerde eğitim almasını yasaklamasının ardından ülke çapındaki üniversiteler ilk defa kız öğrenciler olmadan kapılarını açtı.
Sabah saatlerinden itibaren üniversitelerin erkek öğrencileri sınıflardaki yerini aldı. Kampüs önlerinde toplanan küçük gruplar halindeki kız öğrencilerin içeri girmesine ise izin verilmedi.
Bazı kız öğrenciler sosyal medyada yaptıkları paylaşımlarda kızların eğitim alacağı ana kadar erkek öğrencilerin üniversitelerdeki eğitimi protesto edip derslere katılmamasını istedi.
Bu çağrıya uyan ülkenin kuzeyindeki Belh Üniversitesinden bir grup erkek öğrenci dersleri boykot edeceklerini duyurdu.
Eğitim ve çalışma hayatında kısıtlamalar
15 Ağustos 2021'de Taliban'ın Afganistan yönetimine gelmesiyle kadınların çalışması ve kızların eğitim almasına yönelik ciddi kısıtlamalar getirildi.
Kızların önce ortaokul ve liselerde, geçen aralık ayında ise üniversitelerde eğitim alması engellendi. Yine aralık ayında Afgan kadınların yerel ve yabancı sivil toplum kuruluşlarında çalışması da askıya alındı.
Afgan kadınlarına "örtünme zorunluluğu" getirilirken, kadınların spor salonları, park ve bahçeler gibi sosyal mekanlara da girişi yasaklandı.
Taliban yetkilileri ise, yasakların ardındaki nedeni "örtünme kurallarına uygun bir biçimde riayet edilmemesi" olarak gerekçelendirdi.
Yetkililer, yasakların "geçici" nitelikte olduğunu söylemesine karşın, şu an kadar kadınlara yönelik getirilen kısıtlamalarda herhangi bir iyileşme görülmedi.
Söz konusu alandaki kısıtlamalar uluslararası toplumdan da büyük tepki topluyor.
“Taliban, insanlığa karşı suç işliyor”
Af Örgütü ve Uluslararası Hukukçular Komisyonu, Taliban’ın politikalarının, “insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçu” olarak soruşturulması gerektiğini açıkladı.
Uluslararası Af Örgütü ve Uluslararası Hukukçular Komisyonu, “Taliban’ın kadınlara karşı savaşı: Afganistan’da insanlığa karşı işlenen bir suç olarak toplumsal cinsiyete dayalı zulüm” başlıklı raporunu yayınladı.
Raporda, Taliban’ın kadınlara ve kız çocuklara yönelik şiddetli kısıtlamaları ve hukuksuz baskılarının, uluslararası hukuk uyarınca insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçunu da içeren suçlar yönünden soruşturulması gerektiği belirtildi.
Uluslararası hukuk incelemesi
Rapor, Taliban’ın kadınlar ve kız çocukların hakları üzerindeki aşırı sert kısıtlamalarının, hapsetme, zorla kaybetme, işkence ve diğer türde kötü muamele uygulamalarının; Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Roma Statüsü Madde 7(1)(h) uyarınca insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçu teşkil edeceğine ilişkin hukuki inceleme içeriyor.
Af Örgütü ve Uluslararası Hukukçular Komisyonu, UCM savcılarının Afganistan’daki duruma dair devam eden soruşturmalarına, insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçunu da dahil etmesi gerektiği kanaatinde.
Hak örgütleri ayrıca, diğer devletleri, uluslararası hukuk suçlarında sorumluluk taşıdığından şüphe edilen Taliban üyelerini adalete teslim etmek için evrensel yargı yetkilerini veya diğer hukuki araçları kullanmaya çağırdı.
Kadınlar ve kız çocuklarına baskı sistemi
Uluslararası Hukukçular Komisyonu konu hakkındaki açıklamasında, “Taliban’ın toplumsal cinsiyete dayalı zulüm planı öylesine kapsamlı, ciddi ve sistematik ki bu plan dahilindeki uygulamalar ve politikalar kümülatif olarak ülke genelinde kadınları ve kız çocukları boyun eğdirmeyi ve ötekileştirmeyi amaçlayan bir baskı sistemi kuruyor. Raporumuz, bunun, insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçunun beş kriterinin beşini de karşıladığını gösteriyor” dedi.
“Kadınlar kamusal alandan dışlandı”
Uluslararası Af Örgütü şu değerlendirmeyi yaptı:
“Taliban iktidarı ele geçirdiğinden bu yana Afganistan’ın kadınlarına ve kız çocuklarına aşırı sert kısıtlamalar uyguluyor. Kadınlar kamusal alandan dışlandı, eğitime erişimleri engellendi, çalışmaları ve serbest dolaşımları yasaklandı, bu politikalara karşı çıktıkları ve baskıya direndikleri için hapsedildiler, kaybedildiler ve işkenceye maruz bırakıldılar. Hiç kuşku yok ki bu kadınlara karşı açılmış bir savaştır. Bunlar, uluslararası suçlardır: Organize, yaygın ve sistematikler.”
“Adalet, hesap verebilirlik ve tazminat”
Rapor, Ağustos 2021 ile Ocak 2023 arası dönemi kapsıyor ve tespitlerini, Uluslararası Af Örgütü’nün 2022 tarihli Ağır Çekimde Ölüm başlıklı raporu ile sivil toplum örgütleri ve BM makamlarının da aralarında bulunduğu kaynaklarca toplanan kanıtlara dayandırıyor.
Afganistan’daki zulümden kaçan kadınların ve kız çocukların, aslında uluslararası korumaya ihtiyaç duyan mülteciler olduğu, raporda hukuki bir değerlendirme ile sunuluyor.
Raporun, “BM uzmanları ve kadın hakları gruplarının, insanlığa karşı işlenen toplumsal cinsiyete dayalı zulüm suçuna ilişkin adalet, hesap verebilirlik ve tazminat sağlanması için gerekli olan kararlı müdahalelerin zeminini kurma amacıyla yürüttüğü çalışmaları tamamlayıcı nitelikte olduğu” belirtildi.
Comentários